جمهوری اسلامی ایران و غرب (آمریکا و اروپا) پس از دهه‌ها چالش ساختگی بر سر برنامه هسته‌ای ایران، سال ۱۳۹۴ به راه‌حلی برای پایان دادن به این تنش‌ها رسیده و توافقی را تحت عنوان برجام امضا کردند. این توافق در حال شکل دادن به روابط دو طرف در چارچوب تعاملی بود که خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت (و کنونی) آمریکا از آن در سال ۱۳۹۸ این تلاش‌ها را تا حد بسیار زیادی به قهقرا برد.
حال پس از چهار سال دونالد ترامپ بار دیگر به کاخ سفید بازگشته است تا بار دیگر سیاست فشار حداکثری خود علیه جمهوری اسلامی ایران را پیش گیرد. تصمیمی که این‌بار برخلاف گذشته که صریح و شفاف اعلام می‌شد، در پوشش تزویر رخ نموده و ترامپ درست در لحظه امضای یاداشت اجرایی برای اجرای سختگیرانه سیاست فشار حداکثری علیه ایران، پیشنهاد مذاکره هم داده و در پاسخ هر سوالی درباره ایران، با لحن تهدیدآمیزی توافق یا بمباران را گزینه‌های خود در تعامل با ایران اعلام کرده است. تهران پاسخ تهدیدهای گاه و بیگاه و سیاست متناقض و دوگانه دولت جدید آمریکا در قبال مذاکرات برای رفع تحریم را با رد مذاکره در چنین فضایی داده و وزیر خارجه ایران در آخرین سخنرانی عمومی در این باره در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ در همدان با اشاره به بدعهدی های مکرر ایالات متحده بخصوص در آخرین مورد آن برجام گفت: چرا باید ملت ایران دوباره اعتماد کند و وارد مذاکره شوند، غیر از این است که فشارهای بیشتر وارد می کنند؟ هیچ کشوری زیر فشار و زور مذاکره نمی کند مگر اینکه بخواهد تسلیم شود که این در مخیله مردم ایران هم نمی گنجد.
پیش از این نیز رهبری در تاریخ ۱۹ بهمن ماه در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش با اشاره به اینکه در رسانه ها بحث مذاکرات مطرح و گفته می شود که مذاکره خوب است، تاکید کردند: انگار کسی مخالف با خوب بودن مذاکره است! امروز وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران یکی از پُرکارترین وزارت‌خارجه‌ها است. کارش همین است دیگر؛ با کشورهای دنیا ــ شرقی، غربی، همه‌جور ــ مذاکره می‌کنند، رفت‌وآمد می‌کنند، حرف می‌زنند، قرارداد می‌بندند؛ استثنائی که وجود دارد آمریکا است.
همزمان با رد مذاکره تحت زور و فشار با ایالات متحده از سوی مقام های متعدد ایرانی در چند هفته اخیر، مقام های متعدد از جمله فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت بر تداوم گفت و گو میان ایران و اروپا تاکید کرده اند.
«فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت از تداوم گفت‌وگوها با کشورهای اروپایی در شرایط مذاکره شرافتمندانه سخن گفته است و «محمدباقر قالیباف» رئیس‌مجلس هم با اشاره به سابقه گفت‌وگو با اروپا در دولت قبل، خاطرنشان کرد که رهبر انقلاب مخالف گفت‌وگو با اروپا و ایجاد انسداد نیستند و مخالفت با مذاکره تنها محدود به آمریکاست.
تکرار «فرمول» برجام
بدعهدی آمریکا گرچه با هدف از بین بردن توافق هسته‌ای ایران با غرب، صورت گرفت اما این تصمیم در آن مقطع از سوی پنج عضو دیگر حاضر در برجام به شدت محکوم شد. چین، روسیه، انگلیس، آلمان و فرانسه، گرچه با فراز و فرودهایی اما بر سر امضای خود در این توافق ماندند؛ با این همه برجام در عمل نتوانست هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران را که رفع تحریم‌ها بود، تحقق بخشد و از این رو تهران تصمیم به کاهش تعهدات خود در قالب برجام گرفت.
در نهایت مجموعه‌ای از عوامل پیدا و پنهان، در طول سال‌های گذشته، سبب سردی روابط ایران و تروییکای اروپا شد و این میان برخی ادعاها و اقدامات پاریس، لندن و برلین این سردی را در مقاطعی به تنش هم رساند. همزمان با تغییر دولت در ایران و اعلام سیاست تعامل با جهان از سوی رئیس‌جمهور و وزارت امور خارجه، گفت‌وگوهای کوتاه اما مهمی میان نمایندگان ایران و اروپا در ماه‌های گذشته برگزار شده که به نظر می‌رسد دور سوم آن‌ها تا حد قابل قبولی توانسته است دو طرف را به تثبیت و تداوم این روند راضی کند.