39867 فرهنگی 1403/12/25 - 16:03

گفت‌وگو با کارگردان مستند «احمد»؛

هیچ‌گاه به شایعات نپرداخته‌ام/ تصویری صادقانه از حاج احمد

کارگردان مستند احمد با تاکید بر اینکه هیچ‌گاه به شایعات نپرداخته یا به نظرهای خارج از محتوای فیلم توجه نکرده‌ است، گفت: بیشتر با اتکا به اسناد جلو می‌روم و هیچ‌گاه حکم صادر نمی‌کنم. این روند در بیشتر فیلم‌های من دیده می‌شود.

«احمد» به روایت مصطفی رزاق‌کریمی یکی از مستندهای هفدهمین جشنواره سینماحقیقت بود. او در این مستند زمانه حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی(ره) را از دوران کودکی تا پیروزی انقلاب اسلامی و پنج سال پس از ارتحال حضرت امام (ره) به تصویر کشیده است. این کارگردان پیش‌تر فیلم «بانو قدس ایران» را درباره خدیجه ثقفی همسر امام خمینی (ره) ساخته بود.

به بهانه سال‌روز درگذشت سیداحمد خمینی(ره) گفت‌وگویی با رزاق‌کریمی و روند ساخت مستند «احمد» صورت گرفت که در ادامه می‌خوانید.

منابع شما در ساخت این مستند چه اسنادی بود؟ پژوهشگران تا چه اندازه به منابع دسترسی دارند؟

تحقیقات در مرحله اول به صورت کتابخانه‌ای انجام شد، با حجم کتاب‌های به نسبت زیاد، هرچند تعداد دقیق آن‌ها به یادم نمی‌آید. مرحله دوم پژوهش، که میدانی بود، به مراتب گسترده‌تر شد. در این مرحله، با نقطه‌نظرهای مختلف مواجه و متوجه شدیم که حالا نیاز به اسناد داریم. از آنجا که مسیر را به درستی طی کرده بودیم، خطاها بسیار کم بودند، اما برای به دست آوردن این اسناد زمان زیادی نیاز بود. مسئول تحقیق کتابخانه‌ای و نگارش، فرخ سیدی بود و من بیشتر در بخش میدانی حضور داشتم.

آیا امکان داشت به برخی شایعات در فیلم صریح‌تر پاسخ داده شود؟

در موضوع شایعات، به دلیل اهمیت فیلم در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی امنیتی، احتمال انتشار شایعات و حاشیه‌ها همیشه وجود دارد. اما موضوع فیلم‌های من چه در اتریش و چه در ایران؛ حتی فیلم‌هایی که در آن به سوژه‌های مهم و حساس پرداخته‌ام، همواره بحث انسان و انسانیت بوده است، هیچ‌گاه به شایعات نپرداخته و یا به نظرهای خارج از محتوای فیلم توجه نکرده‌ام. در حال حاضر نیز ترجیح می‌دهم به این شایعات پاسخ ندهم.

من بیشتر با اتکا به اسناد جلو می‌روم و هیچ‌گاه حکم صادر نمی‌کنم. این روند در بیشتر فیلم‌های من دیده می‌شود، از جمله در «بانو قدس»، «خاطراتی برای تمام فصول»، و در آینده هم اگر فیلم مستندی بسازم، به همین روش عمل خواهم کرد.

در ساخت فیلم «احمد» خودسانسوری برای من جایی نداشت

چقدر در ساخت فیلم دچار خودسانسوری بودید و چقدر ممیزی شامل حال فیلم شد؟

در ساخت فیلم «احمد» خودسانسوری برای من جایی نداشت. من همیشه سعی می‌کنم در کارهایم راستگویی و صداقت را حفظ کنم. البته ممیزی به طور طبیعی در همه پروژه‌ها وجود دارد، اما در این فیلم، تلاش من این بود که تا حد امکان از نگاه رسمی و بسته خارج شوم و از مرزهای مشخص‌شده عبور نکنم. در نهایت، هر فیلمی در این فضا باید با ممیزی کنار بیاید، اما آنچه برای من مهم است، این است که محتوای اصلی فیلم حفظ شود و در عین حال، پیامی که می‌خواهم منتقل کنم، به درستی به مخاطب برسد.

بازخورد جامعه به این مستند را بعد از یکسال چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بازخوردها را باید از دو منظر بررسی کرد؛ یکی از نظر توجه رسانه‌ها و نخبگان و دیگری از نظر مردم و مخاطبان عمومی.

از نظر رسانه‌ای و نخبگان، این مستند بحث‌هایی را درباره نقش حاج احمد خمینی در مقاطع حساس انقلاب و سال‌های پس از رحلت امام خمینی (ره) ایجاد کرد. بسیاری از تحلیلگران، مستند را اثری جسورانه دانستند که سعی کرده است بدون نگاه رسمی و تبلیغاتی، تصویری انسانی از احمد خمینی ارائه دهد. در محافل فرهنگی و سینمایی، فیلم به عنوان یکی از مستندهای مهم سال مورد بررسی قرار گرفت، اما شاید آن‌طور که انتظار داشتیم، نقدهای تخصصی و تحلیل‌های عمیق در سطح گسترده‌ای ارائه نشد.

واکنش مردم و مخاطبان عمومی متفاوت بود. برخی از بینندگان معتقد بودند که مستند تصویری صادقانه از حاج احمد ارائه داده و برخی نیز انتظار داشتند فیلم به برخی موضوعات چالش‌برانگیزتر نزدیک‌تر شود. با این حال، یکی از نکات مهمی که برای من به عنوان کارگردان حائز اهمیت است، تأثیرگذاری فیلم در سطح جامعه و ایجاد سوالات تازه درباره این شخصیت تاریخی بود. اگر فیلم بتواند باعث شود مخاطب نسبت به تاریخ معاصر خود کنجکاو شود و بخواهد بیشتر تحقیق کند، این خود یک موفقیت است.



  1. جابه‌جایی ۵ میلیون تن مواد معدنی سنگ‌آهن مرکزی و فولاد بافق با ساخت خط ریلی
  2. ۴۵ درصد افزایش، ثمره تلاش برای کاهش فاصله تورم و هزینه زندگی کارگران
  3. اشتیاق خرید شب عید و پولی که مثل سابق نیست
  4. مطالبات مهاجم جنجالی پرسپولیس پرداخت شد
  5. واکاوی جلالی از ناکامی تیم‌های ایرانی در آسیا:«در مسیر اشتباهی قدم بر می‌داریم»
  6. فنونی‌زاده: امیدوارم علیپور جام‌جهانی را تجربه کند/ قهرمانی لیگ برازنده پرسپولیس است
  7. خرید جدید سپاهان یک فوتسالیست است؛ رفیق محرز و انزونزی چطور به اصفهان رسید؟
  8. پایان دوران یک جانبه‌گرایی آمریکا/چین و روسیه نقش مهمی در تحولات جهان دارند
  9. چشم‌انداز بازار ۱۶ هزار میلیارد دلاری دارایی‌های توکن‌سازی شده؛ سهم ایران کجاست؟
  10. سفر چند ساعته وزیر خارجه به مسقط
  11. زنگنه: خوب بودیم، اما می‌توانستیم بهتر هم باشیم
  12. گردشگری با سیاست‌های غلط از رونق می‌افتد
  13. شهید و زخمی شدن ۱۳۲ غیرنظامی در تجاوز آمریکا به یمن
  14. برگزاری همایش بین المللی بیابان لوت زمینه ساز توسعه شرق کشور
  15. تروئیکای مقابله با یکجانبه گرایی غرب
  16. مختصات بازی ایران در شکاف اروپا و آمریکا/چرا اولویت تهران گفت‌وگوی چندجانبه است؟
  17. پزشکیان: جایگزینی برق با انرژی‌های فسیلی در دستور کار دولت است
  18. ترافیک سنگین در آزادراه های البرز
  19. اهدای خون در البرز/ روزهای رمضان یاری رسان بیماران باشیم
  20. آزادی زندانی محکوم به قصاص پس از ۱۴ سال حبس در کرج
  21. مراکز درمانی تخصصی البرز در ایام نوروز فعال هستند
  22. پلمب ۱۹ واحد صنفی متخلف در البرز
  23. استاندار : دستگاههای متولی برای رونق گردشگری البرز بکوشند
  24. دستگاههای اجرایی البرز برای عبور از تنش آبی راهکار ارائه دهند
  25. ثبت رکورد جدید در فرودگاه پیام/ آغاز پروازهای مسافری به مشهد در آینده نزدیک
  26. هیچ‌گاه به شایعات نپرداخته‌ام/ تصویری صادقانه از حاج احمد
  27. همه گسل‌های تهران فعال است/ لزوم آمادگی برای زلزله‌های مخرب
  28. تعمیرات هیچ نیروگاهی به دلیل نبود قطعه متوقف نشد
  29. افزایش سرمایه صندوق کارآفرینی امید در سال آینده/تامین مالی ۷۳۰ واحد تولیدی راکد
  30. جزئیات زمان واریز سود سهام عدالت/ مراکز مراجعه وراث اعلام شد
  31. نوازی از فهرست استقلال خط خورد
  32. دوئل رافینیا- اوبلاک؛ طلسم شکسته می‌شود؟
  33. قاضی‌زاده هاشمی: مجلس نگاه حمایتی به ورزش دارد؛ اختصاص یک هزار میلیارد دیگر به ورزش
  34. دست‌نوشته‌ای قدیمی از مهاجم محبوب پرسپولیس؛ علی علیپور، ۱۴ سالِ قبل
  35. گروسی با تکرار ادعاهای سیاسی: نقش نظارتی آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران حیاتی است
  36. ۷۸۰ پرواز در ایام نوروز برنامه‌ریزی شده است/ عذرخواهی از عمره‌گذاران
  37. بقائی: شعر پروین اعتصامی بازتاب تفکر و تعهد زن ایرانی است
  38. نماینده مجلس: اگر قانون حجاب باعث تضعیف نظام و ایجاد تنش شود، باطل است
  39. سالانه ۷ درصد درآمد ناخالص ملی به تصادفات تخصیص داده می‌شود
  40. رئیس قوه قضاییه: توسعه دادرسی الکترونیک رضایت مردم را در پی دارد